رسیدگی به مالیات عملکرد شرکتهای واسپاری (لیزینگ) و سود و کارمزد پرداختی به شرکت های مذکور

نظر به ابهامات موجود در خصوص نحوه رسيدگي به درآمد شرکتهاي ليزينگ، مقرر مي دارد ماموران مالياتي در رسيدگيهاي خود به نکات زير توجه نمايند:

1- عمليات واسپاري (ليزينگ) :
براساس ماده 1 دستورالعمل اجرايي تاسيس، نحوه فعاليت و نظارت بر شرکتهاي­ ليزينگ (شوراي پول و اعتبار)، خريد اموال منقول و غيرمنقول توسط شرکت ليزينگ و انتقال و واگذاري آنها به متقاضيان از طريق روش هاي مختلف عقد اجاره و يا فروش اقساطي مي باشد. همچنين، بر اساس ماده مذکور، مجوز تاسيس و فعاليت شرکت ليزينگ توسط بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران اعطاء مي گردد.

2- بر اساس ماده 3 دستورالعمل مذکور، اشتغال به عمليات ليزينگ صرفاً توسط اشخاص حقوقي مجاز است، بنابراين اشخاص حقيقي مجاز به انجام عمليات ليزينگ نمي باشند.

3- اجاره سرمايه اي:
بر اساس بند 5 استاندارد حسابداري شماره 21، اجاره ايست که به موجب آن تقريبا تمامي مخاطرات و مزاياي ناشي از مالکيت دارايي به اجاره کننده منتقل مي شود. مالکيت دارايي ممکن است نهايتاً انتقال يابد يا انتقال نيابد. از آنجا که، بر اساس ماده 14 دستورالعمل مورد اشاره، اعطاي تسهيلات توسط شرکت (شرکتهاي ليزينگ) در چارچوب قرارداد اجاره و فروش قسطي براي واگذاري اموال منقول و غير منقول مورد تقاضا به مشتريان صورت مي گيرد، بنابراين فعاليت اجاره شرکت هاي ليزينگ (اجاره به شرط تمليک)، از نوع اجاره سرمايه اي مي باشد.

ضمنا، فعاليت عملياتي شرکتهاي ليزينگ شامل 2 قسمت مي باشد:

الف: اجاره سرمايه اي(اجاره به شرط تمليک) ب: فروش اقساطي

يکي از تفاوتهاي اساسي فعاليتهاي فوق الذکر مربوط به زمان انتقال مالکيت مي باشد. در فروش اقساطي همزمان با انجام معامله، انتقال مالکيت صورت مي گيرد، اما در روش اجاره سرمايه اي، عليرغم انتقال تمام مخاطرات و مزاياي ناشي از مالکيت دارايي در زمان انعقاد قرارداد، انتقال قانوني مالکيت در پايان مدت اجاره انجام مي گردد.

4- اجاره در شرکتهاي ليزينگ (اجاره به شرط تمليک) ممکن است فاقد سود و زيان ناشي از معامله باشد، ليکن چنانچه قيمت خريد کالا با قيمت انتقال آن به مستاجر ( خريدار) متفاوت باشد، شناسايي سود يا زيان ناشي از معامله الزامي است. (در صورتي که سود مذکور ناشي از تخفيف خريد کالا باشد مي توان تحت عنوان سود ناشي از کميسيون خريد شناسايي گردد.)

در فروش اقساطي سود ناشي از معامله تحت عنوان سود تحقق يافته فروش اقساطي شناسايي مي گردد. همچنين فروش اقساطي داراي درآمد بهره نيز مي باشد، که براساس اصول و موازين حسابداري در دوره تقسيط شناسايي مي گردد.

5- شرکتهاي ليزينگ علاوه بر سود و کارمزد ناشي از فعاليت اجاره به شرط تمليک و سود تحقق يافته فروش اقساطي و درآمد بهره ناشي از فروش اقساطي، داراي درآمدهاي ديگر، از جمله درآمد کميسيون خريد، درآمد کارشناسي اموال و املاک مورد اجاره، درآمد انصراف از قرارداد، درآمد جريمه ديرکرد و…نيز مي باشند.

6- بعضاً خريد از خودروسازها به نام نماينده شرکتهاي ليزينگ انجام مي شود. اين امر موجب مي شود در سيستم اطلاعات خريد وفروش، اطلاعات کاملي از ميزان خريد شرکتهاي ليزينگ خودرو در دسترس نباشد. بنابراين در صورت ادعاي شرکتهاي ليزينگ خودرو مبني بر عدم فعاليت در يک سال مالي، مراتب بايد از طرق قانوني از جمله استعلام از شرکتهاي خودرو ساز، براي ماموران مالياتي احراز گردد .

7- در فعاليت اجاره به شرط تمليک، پس از انعقاد قرارداد و واگذاري مورد اجاره،با توجه به انتقال مخاطرات و مزاياي ناشي ازمالکيت، دارايي بايد از حساب شرکت ليزينگ خارج و به عنوان دارايي در ترازنامه مستأجر منعکس شود. اجاره
سرمايه اي از سوي مستأجر طبق رويه استهلاک ساير دارايي هاي مشابه تحت تملک مستأجر، مستهلک مي شود.

8-براساس بند 18 ماده 148 قانون مالياتهاي مستقيم اصلاحيه مصوب 1394/04/31 سود ،کارمزد و جريمه هايي که براي انجام عمليات موسسه به شرکت هاي ليزينگ پرداخت مي گردد، از تاريخ اجراي اصلاحيه مزبور ( 1395/01/01) از مصاديق هزينه هاي قابل قبول مالياتي مي باشد.

9- با خريداران املاک و مستغلات در قالب عقود اجاره به شرط تمليک املاک و مستغلات، مانند مالک رفتار خواهد شد و تا زماني که املاک و مستغلات در تصرف مستاجر باشد، مشمول ماليات بر اجاره املاک نخواهند بود و هزينه استهلاک املاک و دارايي هاي مذکور در حساب خريدار به عنوان هزينه قابل قبول مالياتي تلقي خواهد شد.

10- لازم است گروه رسيدگي ضمن دريافت قراردادهاي خريد و قراردادهاي ليزينگ نسبت به بررسي صحت سود و زيان ناشي از معامله، ميزان سود و کارمزد ناشي از فعاليت تامين مالي و شناسايي به موقع آن اقدام نمايد.

سيد کامل تقوي نژاد
رئيس کل سازمان امور مالياتي کشور