ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم سال ۱۳۷۱
اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیاتهای موضوع این قانون نمی باشند:
1- وزارتخانه ها و موسسات دولتی و دستگاههائی كه بودجه آنها وسیله دولت تامین میشود و شهرداریها و موسسات وابسته به دولت و شهرداریها كه بصورتی غیر از شركت طبق قوانین تاسیس شده باشند.
2- جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، سازمان تامین اجتماعی، صندوقهای پس انداز بازنشستگی، مدارس علوم اسلامی و نهادهای انقلاب اسلامی و صندوق عمران موقوفات كشور مادامی كه درآمد صندوق مزبور صرف امور عمران موقوفات و تامین هزینه های سازمان حج و اوقاف و امور خیریه و آن قسمت از درآمد اشخاص كه از محل وجوه بریه ولی فقیه، خمس و زكات عاید آنها می شود. تشخیص مدارس علوم اسلامی بعهده شورای مدیریت حوزه علمیه قم و نهادهای انقلاب اسلامی با هیات وزیران است.
3- موقوفات عام كه درآمد آنها طبق موازین شرعی به مصرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی، فنی تحقیقاتی، اختراعات، اكتشافات، تعلیم و تربیت، بهداشت، بنا و تعمیر و نگهداری مساجد، مصلی ها و مدارس علوم اسلامی، مراسم تعزیه و اطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی و آبادانی هزینه یا وام تحصیلی دانشجویان و دانش آموزان، كمك به مستضعفین و آسیب دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، آتش سوزی، جنگ و حوادث غیر مترقبه دیگر و نذورات بقاع متبركه میرسد و نذورات بقاع متبرکه مشروط بر این كه درآمد و هزینه مزبور مورد گواهی سازمان حج و اوقاف و امور خیریه باشد.
4- مؤسسات عام‌المنفعه که به ثبت رسیده و درآمد آنها به موجب اساسنامه به مصرف امور مذکور در بند 3 فوق برسد و همچنین مجامع حرفه‌ای که به موجب قوانین خاص تشکیل شده‌اند به تشخیص هیأت وزیران مشروط بر این که بر درآمد و هزینه‌های مؤسسات و مجامع مذکور از طرف وزارت امور‌اقتصادی و دارایی نظارت شود.
5- انجمن ها یا هیاتهای مذهبی مربوط به اقلیتهای دینی مذكور در قانون اساسی مشروط بر این كه رسمیت آنها بتصویب وزارت كشور رسیده و درآمد و هزینه آنها توسط سازمان حج و اوقاف و امور خیریه تایید شده باشد.
تبصره 1: شركتهائی كه تمام یا قسمتی از سرمایه آنها متعلق به اشخاص و موسسات مذكور در بندهای فوق باشند سهم درآمد یا سود آنها مشمول حكم این ماده نخواهند بود. حكم این تبصره مانع استفاده شركتهای مزبور از معافیتهای مقرر در این قانون حسب مورد نمی باشد. درآمد حاصل از فعالیتهای اقتصادی از قبیل فعالیتهای تولیدی، صنعتی، معدنی، تجاری، حق واگذاری محل، مستغلات و نقل و انتقالات قطعی املاک اشخاص موضوع بندهای 2 و 4 این ماده که به نحوی غیر از طریق شرکت نیز تحصیل میشود بدون رعایت معافیتهای مقرر در این قانون در هر مورد به نرخهای مقرر مربوط مشمول مالیات خواهد بود.
مسئولین اداره امور در آن گونه موارد نسبت به سهم فعالیت مذکور مکلف به انجام تکالیف مربوط طبق مقررات این قانون خواهند بود، در غیر این‌صورت نسبت به پرداخت مالیات متعلق با مؤدی مسئولیت تضامنی خواهند داشت. ضوابط اجرایی این تبصره به وسیله وزارت امور اقتصادی و دارایی‌تهیه خواهد شد.
تبصره 2: آن قسمت از درآمد موقوفات مذكور در بند 3 این ماده كه عاید اشخاص میگردد مشمول معافیت مربوط به موقوفات نخواهد بود.
تبصره 3: آن قسمت از درآمد موقوفات و موسسات عام‌المنفعه و انجمن های مذكور در بندهای 3 و 4 و 5 این ماده كه تا سه سال پس از انقضای سال مالی به مصارف مقرر در بندهای مزبور نرسد طبق مقررات مربوط مشمول مالیات خواهد بود مگر این كه لزوم نگهداری بیش از مدت مذكور به تایید سازمان حج و اوقاف و امور خیریه و یا سایر مراجع ناظر حسب مورد رسیده باشد.
تبصره 4: آیین نامه اجرائی مربوط به این ماده و نحوه نظارت وزارت امور اقتصادی و دارائی توسط وزارتخانه های امور اقتصادی و دارائی و كشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و پس از تصویب هیات وزیران بموقع اجراء گذارده خواهد شد.
تبصره 5: در هر سال مالی كه شرایط و ترتیبات مقرر در این ماده و آیین نامه اجرائی آن رعایت نشود معافیت مالیاتی مقرر نسبت به اشخاص مذكور در بندهای 3 و 4 و 5 این ماده برای آن سال جاری نبوده و درآمدهای سال مزبور آنها طبق مقررات مربوط مشمول مالیات خواهد بود.
1- وزارتخانه ها و موسسات دولتی و دستگاههائی كه بودجه آنها وسیله دولت تامین میشود و شهرداریها و موسسات وابسته به دولت و شهرداریها كه بصورتی غیر از شركت طبق قوانین تاسیس شده باشند.
2- جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، سازمان تامین اجتماعی، صندوقهای پس انداز بازنشستگی، مدارس علوم اسلامی و نهادهای انقلاب اسلامی و صندوق عمران موقوفات كشور مادامی كه درآمد صندوق مزبور صرف امور عمران موقوفات و تامین هزینه های سازمان حج و اوقاف و امور خیریه و آن قسمت از درآمد اشخاص كه از محل وجوه بریه ولی فقیه، خمس و زكات عاید آنها می شود. تشخیص مدارس علوم اسلامی بعهده شورای مدیریت حوزه علمیه قم و نهادهای انقلاب اسلامی با هیات وزیران است.
3- موقوفات عام كه درآمد آنها طبق موازین شرعی به مصرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی، فنی تحقیقاتی، اختراعات، اكتشافات، تعلیم و تربیت، بهداشت، بنا و تعمیر و نگهداری مساجد، مصلی ها و مدارس علوم اسلامی، مراسم تعزیه و اطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی و آبادانی هزینه یا وام تحصیلی دانشجویان و دانش آموزان، كمك به مستضعفین و آسیب دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، آتش سوزی، جنگ و حوادث غیر مترقبه دیگر و نذورات بقاع متبركه میرسد و نذورات بقاع متبرکه مشروط بر این كه درآمد و هزینه مزبور مورد گواهی سازمان حج و اوقاف و امور خیریه باشد.
4- مؤسسات عام‌المنفعه که به ثبت رسیده و درآمد آنها به موجب اساسنامه به مصرف امور مذکور در بند 3 فوق برسد و همچنین مجامع حرفه‌ای که به موجب قوانین خاص تشکیل شده‌اند به تشخیص هیأت وزیران مشروط بر این که بر درآمد و هزینه‌های مؤسسات و مجامع مذکور از طرف وزارت امور‌اقتصادی و دارایی نظارت شود.
5- انجمن ها یا هیاتهای مذهبی مربوط به اقلیتهای دینی مذكور در قانون اساسی مشروط بر این كه رسمیت آنها بتصویب وزارت كشور رسیده و درآمد و هزینه آنها توسط سازمان حج و اوقاف و امور خیریه تایید شده باشد.
تبصره 1: شركتهائی كه تمام یا قسمتی از سرمایه آنها متعلق به اشخاص و موسسات مذكور در بندهای فوق باشند سهم درآمد یا سود آنها مشمول حكم این ماده نخواهند بود. حكم این تبصره مانع استفاده شركتهای مزبور از معافیتهای مقرر در این قانون حسب مورد نمی باشد. درآمد حاصل از فعالیتهای اقتصادی از قبیل فعالیتهای تولیدی، صنعتی، معدنی، تجاری، حق واگذاری محل، مستغلات و نقل و انتقالات قطعی املاک اشخاص موضوع بندهای 2 و 4 این ماده که به نحوی غیر از طریق شرکت نیز تحصیل میشود بدون رعایت معافیتهای مقرر در این قانون در هر مورد به نرخهای مقرر مربوط مشمول مالیات خواهد بود.
مسئولین اداره امور در آن گونه موارد نسبت به سهم فعالیت مذکور مکلف به انجام تکالیف مربوط طبق مقررات این قانون خواهند بود، در غیر این‌صورت نسبت به پرداخت مالیات متعلق با مؤدی مسئولیت تضامنی خواهند داشت. ضوابط اجرایی این تبصره به وسیله وزارت امور اقتصادی و دارایی‌تهیه خواهد شد.
تبصره 2: آن قسمت از درآمد موقوفات مذكور در بند 3 این ماده كه عاید اشخاص میگردد مشمول معافیت مربوط به موقوفات نخواهد بود.
تبصره 3: آن قسمت از درآمد موقوفات و موسسات عام‌المنفعه و انجمن های مذكور در بندهای 3 و 4 و 5 این ماده كه تا سه سال پس از انقضای سال مالی به مصارف مقرر در بندهای مزبور نرسد طبق مقررات مربوط مشمول مالیات خواهد بود مگر این كه لزوم نگهداری بیش از مدت مذكور به تایید سازمان حج و اوقاف و امور خیریه و یا سایر مراجع ناظر حسب مورد رسیده باشد.
تبصره 4: آیین نامه اجرائی مربوط به این ماده و نحوه نظارت وزارت امور اقتصادی و دارائی توسط وزارتخانه های امور اقتصادی و دارائی و كشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و پس از تصویب هیات وزیران بموقع اجراء گذارده خواهد شد.
تبصره 5: در هر سال مالی كه شرایط و ترتیبات مقرر در این ماده و آیین نامه اجرائی آن رعایت نشود معافیت مالیاتی مقرر نسبت به اشخاص مذكور در بندهای 3 و 4 و 5 این ماده برای آن سال جاری نبوده و درآمدهای سال مزبور آنها طبق مقررات مربوط مشمول مالیات خواهد بود.