بمنظور اجرای صحیح مقررات ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 3 / 12 / 66 و اصلاحیه آن (ماده 82 قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم) مصوب 7 / 2 / 71 مجلس شورای اسلامی که مربوط به نحوه محاسبه مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی است , نکات زیر متذکر میگردد:

1- مقررات بند الف ماده 105 قانون مصوب 1366 در مورد شرکتهای موضوع این بند (شرکتهائیکه تمام یا قسمتی از سرمایه آن بطور مستقیم یا با واسطه متعلق به دولت و شهرداری است) که سال مالی آنها مختوم به یکی از روزهای 1 / 1 / 68 لغایت 29 / 12 / 69 بوده است جاری میباشد و در مواردیکه سال مالی شرکتهای مذکور از تاریخ 1 / 1 / 70 به بعد خاتمه می یابد , مقررات مذکور پس از کسر 10 % درآمد مشمول مالیات شرکت بعنوان مالیات شرکت , اجراء خواهد شد .

2- مقررات بندهای ب و ج ماده 105 قانون فوق الذکر کماکان و از اول سال 1368 قابل اجراء میباشد

3- بموجب عبارت الحاقی به آخر جزء یک بند د ماده 105 قانون , از اول سال 1370 محاسبه مالیات شرکتهای تعاونی و اتحادیه آنها با رعایت متن بند د جزء مذکور براساس مقررات قسمت ب ذیل این جزء خواهد بود (اجرای قسمت الف به جهت اینکه شرکتهای تعاونی و اتحادیه آنها فاقد سهام بی نام هستند مورد ندارد .)

4- متن قسمت ب جزء یک بند د ماده 105 قانون مصوب 3 / 12 / 66 نسبت به سال مالی شرکتهای سهامی و مختلط سهامی که در فاصله زمانی 1 / 1 / 68 تا پایان سال 1369 خاتمه یافته است جاری بوده و نسبت به سالهای مالی بعد (منتهی به تاریخ 1 / 1 / 70 و بعد) مقررات اصلاحی قسمت مذکور (اصلاحی قسمت ب جزء یک بند د ماده 105 قانون ) که مصوب 7 / 2 / 71 میباشد اجرا خواهد شد .

5- در مورد سایر اشخاص حقوقی که در بندهای فوق الذکر این دستورالعمل ذکر نشده است درآمد مشمول مالیات پس از کسر 10 % مالیات شرکت , بین صاحبان سرمایه شخص حقوقی به نسبتی که اساسنامه یا شرکتنامه شخص حقوقی تعیین نموده است درصورت عدم تعیین به نسبت سرمایه شرکاء تقسیم و سهم هر یک بنرخ ماده 131 قانون اصلاحیه آن حسب مورد , مشمول مالیات خواهد بود .

6- از درآمد مشمول مالیات قطعی شده اشخاص و مربوط به سالهای 1368 لغایت 1372 معادل 3 % بابت سهم شهرداریها (موضوع تبصره 50 ماده واحده قانون برنامه اول توسعه اقتصادی , اجتماعی , فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 11 / 11 / 68 مجلس شورای اسلامی) مطالبه و وصول میگردد .

7- برای توضیح بیشتر در مورد نحوه محاسبه مالیات طبق مقررات ماده 105 قانون مثالی ذکر میگردد .

الف – فرض میشود خلاصه وضعیت عملکرد سال 1370 یک شرکت سهامی عام چنین باشد . سرمایه شرکت 000 , 000 , 400 ریال و ترکیب سهامداران طبق فهرست مربوط که همراه اظهارنامه در موعد مقرر تسلیم شده است شامل 7 % سهام (28،000،000 ریال) متعلق به دولت (5 % متعلق به یک وزارتخانه و 2 % متعلق به یک شرکت صددرصد دولتی) , 3 % سهام (12،000،000 ریال) بی نام و بقیه سهام (90 % که معادل 360،000،000 ریال است) متعلق به 90 نفر سهامدار با سهام مساوی و ضمناً سود ابرازی 85،000،000 ریال بوده که 30،000،000 ریال آن اندوخته و 50،000،000 ریال آن تقسیم شده است (بقیه یعنی 5،000،000 ریال تقسیم نشده است) و درآمد مشمول مالیات مشخصه براساس رسیدگی یا از طریق علی الراس معادل 100،000،000 ریال که در اینصورت نحوه محاسبه مالیات بشرح زیر خواهد بود . سهم دولت ریال 7،000،000 = 7 %× 100،000،000 ریال 700،000 = 10 % × 7،000،000 10 % مالیات شرکت بنسبت سهم دولت (بندالف اصلاحی ماده 105 سهم دولت پس ازکسر 10 % مالیات شرکت ریال 6،300،000 = 700،000- 7،000،000 سهم وزارتخانه ریال 4،500،000 = 7 / 5 × 6،300،000 25 %× 1،500،000 12 %× 1،000،000 =نرخ ماده 131 اصلاحی× 4،500،000 مالیات وزارتخانه 940،000 = 35 % × 500،000 سهم شرکت دولتی پس از کسر 10 % مالیات شرکت ریال 1،800،000 = 7 / 2 × 6،300،000 (18 %× 800،000 12 %× 1،000،000) =نرخ ماده 131 اصلاحی× 1،800،000 مالیات سهم شرکت دولتی 264،000 = سودسهم سهامداران بی نام و بانام ریال 93،000،000 = 93 % × 100،000،000 10 % مالیات شرکت موضوع بند د ماده 105 ریال 9،300،000 = 10 %× 93،000،000 ریال 83،700،000 = 9،300،000- 93،000،000 سودسهام سهامداران بی نام و با نام پس از کسر 10 % مالیات سودسهام سهامداران بی نام ریال 2،700،000 = 93 / 3 × 83،700،000 مالیات سودسهامداران بی نام ریال 440،000 = نرخ ماده 131اصلاحی × 2،700،000 سودسهم سهامداران با نام ریال 81،000،000 = 93 / 90 × 83،700،000 اندوخته سهم سهامداران با نام ریال 27،000،000 = 90 % × 30،000،000 ریال 2،700،000 = 10 % × 27،000،000 10 % مالیات شرکت سهم اندوخته که جنبه محاسباتی دارد ریال 24،300،000 = 2،700،000 – 27،000،000 اندوخته متعلق به هر سهامدار با نام پس از کسر 10 % مالیات شرکت اندوخته متعلق به هر سهام دار با نام ریال 270،000 = 90: 24،300،000 ریال 2،916،000 = 90 نفر × نرخ ماده 131 اصلاحی × 270،000 مالیات اندوخته متعلق به سهامداران با نام ریال 56،700،000 = 24،300،000 – 81،000،000 سودتقسیم شده و تقسیم نشده سهامداران با نام مالیات سهامداران با نام 6،804،000 = 90 نفر × نرخ ماده 131 اصلاحی × (90: 56،700،000) 440،000) (264،000 940،000) (9،300،000 700،000) ریال جمع مالیات 21،364،000 = (6،804،000 2،916،000 یادآوری چنانچه مودی از تسلیم اظهارنامه , ترازنامه و حساب سود و زیان خودداری و لکن قبل از قطعیت مالیات , طبق مقررات قانون ی , مصوبه مجمع و فهرست موضوع اصلاحیه قسمت ب جزء یکبند د ماده 105 ر قانون را به حوزه مالیاتی ذیربط تسلیم نماید , در اینصورت علاوه بر محاسبه و مطالبه مالیات بشرح بالا جریمه ای معادل یک درصد درآمد مشمول مالیات شرکت نیز مطالبه خواهد شد .

ب) در فرض بالا اگر مصوبه مجمع عمومی راجع به تصویب ترازنامه و حساب سودوزیان و فهرست هویت و نشانی سهامداران طبق مقررات و در موعد مقرر تسلیم نشده باشد , مالیات سهامداران (باستثناء سهم دولت) 10 % و مالیات بقیه درآمد مشمول مالیات چنین است . سودسهم سهامداران بی نام و با نام ریال 93،000،000 = 93 % × 100،000،000 10 % مالیات شرکت با نام و بی نام ریال 9،300،000 = 10 % × 93،000،000 ریال 83،700،000 = 9،300،000- 93،000،000 سودسهام سهامداران بی نام و با نام پس از کسر 10 % مالیات ریال 37،015،000 = نرخ ماده 131 اصلاحی × 83،700،000 مالیات سود سهامداران باستثناء سهم دولت 48،219،000 = 37،015،000 (264،000 940،000) (9،300،000 700،000) ریال جمع مالیات

پ) در فرض الف اگر 30،000،000 ریال اندوخته از سود ابرازی شرکت وفق مقررات ماده 138 قانون ذخیره شده و قابل قبول باشد در اینصورت نحوه محاسبه مالیات بشرح زیر خواهد بود . سود سهم دولت (7،000،000 ریال) که مشمول مالیات است و 10 % مالیات شرکت سهم دولت (700،000 ریال) و مالیات سودسهم دولت (264،000 940،000) تغییری نمیکند . اندوخته سهم دولت که مشمول معافیت نیست ریال 2،100،000 = 7 % × 30،000،000 ریال 27،900،000 = 2،100،000 – 30،000،000 اندوخته سهم سهامداران بی نام و با نام که مشمول معافیت است اندوخته معاف 27،900،000 – سهم دولت 7،000،000- 100،000،000 ریال 65،100،000 = سود تقسیم شده و تقسیم نشده سهم سهامداران بی نام و با نام که مشمول مالیات است 10 % مالیات شرکت موضوع بند د ماده 105 ریال 6،510،000 = 10 % × 65،100،000 ریال 58،590،000 = 6،510،000- 65،100،000 سودسهم سهام بی‌نام وبانام مشمول‌مالیات پس ازکسر 10 % مالیات سهم سهامداران بی نام ریال 1،890،000 = 93 / 3 × 58،590،000 مالیات سود سهامداران بی نام ریال 280،200 = نرخ ماده 131 اصلاحی × 1،890،000 ریال 630،000 = (90 نفر: 93 / 90) × 58،590،000 سهم هر سهامدار با نام (سودتقسیم شده و نشده) ‌مشمول ریال 6،804،000 = 90 نفر × نرخ ماده 131 اصلاحی × 630،000 مالیات سودسهامداران بانام (تقسیم شده و تقسیم نشده) (6،804،000 280،200 264،000 940،000) (6،510،000 700،000) ریال جمع مالیات 15،498،200 =

ت) در فرض بند الف فوق هرگاه مورد مربوط به عملکرد سال 1368 با 1369 بوده و شرکت مقررات را رعایت نموده باشد محاسبه مالیات طبق بندهای الف و د ماده 105 قانون مصوب 1366 بشرح زیر خواهد بود . سود سهم شرکت دولتی ریال 2،000،000 = 2 % × 100،000،000 14 % × 200،000 12 %× 200،000 =نرخ ماده 131 قانون 1366 × 2،000،000 364،000 = 23 %× 400،000 20 % × 500،000 18 %× 400،000 16 %× 300،000 مالیات سود سهم شرکت دولتی ریال 93،000،000 = (5،000،000 2،000،000) – 100،000،000 بقیه سود بغیر از سهم دولت 10 % مالیات شرکت طبق بند د ماده 105 ریال 9،300،000 = 10 % × 93،000،000 ریال 83،700،000 = 9،300،000 – 93،000،000 سود سهامداران بغیر از سهم دولت و پس از کسر 10 % مالیات شرکت سود سهم سهامداران بی نام ریال 2،700،000 = 93 / 3 × 83،700،000 مالیات سود سهم سهامداران بی نام ریال 540،000 = نرخ ماده 131 قانون × 2،700،000 سود سهم هر سهامدار با نام ریال 900،000 = (90 نفر: 93 / 90) × 83،700،000 ریال 12،240،000 = 90 نفر×نرخ ماده 131 قانون 1366 × 900،000 مالیات سودسهامداران با نام (12،240،000 540،000) 9،300،000 (1،264،000 364،000) ریال جمع مالیات 237،708،000 =

ث) فرض می کنیم شرکت سهامی ب با سرمایه 27،000،000 ریال و نیز پذیرفته شده در بورس با 110 نفر سهامدار که تعداد سهم آنها جملگی مساوی است در سال 71 مبلغ 8،000،000 ریال سود ابرازی داشته باشد . ضمناً 2،000،000 ریال این سود اندوخته و 3،000،000 ریال آن تقسیم و بقیه تقسیم نشده باقی بماند . چنانچه سود مشمول مالیات مشخصه 10،000،000 ریال باشد و شرکت ضمائم مربوط به اظهارنامه را در موعد مقرر تسلیم نموده باشد , محاسبه مالیات بشرح زیر خواهد بود .