نظر به این که به موجب اصلاحیه قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 80/11/27 تغییراتی در مقررات ناظر بر ماده 138و تبصره 1 آن به عمل آمده است ، لذا به منظور اجرای صحیح قانون و اتخاذ رویه واحد موارد زیر را متذکر می‌گردد:
1. براساس مفاد ماده 138اصلاحی ، منحصراً شرکت‌های تعاونی و خصوصی مشمول مزایای مقرر در ماده مزبور می‌باشند .
2. آن قسمت از سود ابرازی شرکت‌های تعاونی و خصوصی که برای توسعه ، بازسازی ، نوسازی یا تکمیل واحدهای موجود صنعتی و معدنی یا ایجاد واحدهای جدید صنعتی یا معدنی مصرف گردد ، با رعایت شرایط ذیل می‌تواند از معافیت مالیاتی موضوع ماده 138اصلاحی بهره‌مند شود:
1-2. قبل از شروع به اجرای طرح ، گزارش توجیهی فنی ، اقتصادی و مالی مربوط به طرح توسعه ، تکمیل یا ایجاد واحدهای صنعتی و معدنی جدید را ” در قالب طرح سرمایه‌گذاری معین ” به وزارتخانه ذیربط تسلیم و مجوز لازم را تحصیل کرده باشد .
2-2. هزینه‌های ” طرح سرمایه‌گذاری ” باید در گزارش توجیهی مذکور به تفکیک مشخص شده باشد .
3-2. انجام هزینه‌های هر طرح باید در حساب‌های جداگانه ثبت گردد و قابل تطبیق با اقلام هزینه مندرج در گزارش توجیهی طرح سرمایه‌گذاری مربوط باشد .
4-2. چنانچه طی دوره اجرای طرح ، هزینه‌های مربوط به هر سر فصل بیشتر از اقلام مندرج در گزارش توجیهی طرح ، هزینه شده باشد در صورتی که پس از رسیدگی ، هزینه‌های انجام شده مورد تائید قرار گیرد و در مجموع کل مبلغ سرمایه‌گذاری تغییری حاصل نگردد موجب محرومیت از معافیت نخواهد شد .
2-5. گزارش توجیهی و مستندات و مدارک مربوط به طرح سرمایه‌گذاری همراه با اظهارنامه مالیاتی اولین سال اجرای طرح به اداره امور مالیاتی ذیربط تسلیم گردد .
6-2. شرکت برای هر سرمایه گذاری ، حداکثر تا چهار سال متوالی می‌تواند از معافیت مزبور استفاده نماید . معافیت از سود ابرازی برای اولین سال مالی شروع طرح و سه سال بعداز آن قابل اعمال خواهد بود .
7-2. موضوع طرح باید ظرف مدت یکسال پس از مهلت تعیین شده در “طرح سرمایه‌گذاری ” به بهره‌برداری رسیده و در هر صورت این مدت نمی‌تواند بیش از پنج سال از اولین سال شروع اجرای طرح باشد .
3. در صورتی که هزینه‌های انجام شده بابت طرح یا طرح‌های سرمایه‌گذاری دریک سال مالی مازاد برسود ابرازی همان سال باشد معافیت مالیاتی مازاد مذکور در سنوات بعد قابل استفاده خواهد بود و در هر حال جمع مدت استفاده از معافیت بیش از چهار سال با احتساب اولین سال مالی شروع اجرای طرح نخواهد بود .
4. جهت روشن شدن بیشتر موضوع و به عنوان مثال مالیات متعلق به سود ابرازی شرکت با اعمال معافیت مقرر در ماده قانونی یادشده در فرض‌های مختلف به شرح زیر محاسبه می‌شود: شرکتی طرح سرمایه‌گذاری خود را جهت سنوات 84-1381 به وزارت صنایع و معادن ارائه و در سال 1381 مجوز مربوطه را اخذ نموده و اطلاعات مربوطه به هزینه‌های انجام شده طرح و سود ابرازی شرکت طی سنوات یاد شده به شرح جدول ذیل باشد . برای محاسبه مالیات:
1-4. عملکرد سال 1381 ، چون هزینه‌های انجام شده بیش از سود ابرازی است ، مالیات کل سود مربوطه مشمول معافیت 50 درصدی به شرح زیر می‌باشد .
5/312 = 25% X 50%X 2500
2-4. عملکرد سال 1382 ، سود ابرازی بیش از هزینه انجام شده طرح طی سال مورد بحث می‌باشد ، لذا مبلغ 500میلیارد ریال از هزینه‌های سال قبل نیز می‌تواند از معافیت این ماده بهره‌مند شود . 250= 25%X 50% X (500 + 1500)
3-4. عملکرد سال 1383 ، سود ابرازی بیش از هزینه‌های انجام شده می‌باشد بنابر این فقط آن قسمت از سود ابرازی حداکثر معادل هزینه‌های انجام شده از معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شود . 1000=(25%X 2000)+(25%X 50%X 4000)
4-4. عملکرد سال 1384 چون شرکت دارای زیان بوده لذا هزینه طرح انجام شده نمی‌تواند از معافیت موضوع ماده 138استفاده نماید زیرا سال 1384 آخرین سال برخورداری از معافیت مالیاتی می‌باشد .
5-4. نظر به این که سود ابرازی ، با تسلیم اظهارنامه ، یا ترازنامه و حساب و سود وزیان در مهلت مقرر قانونی برای اداره امور مالیاتی محرز می‌شود ، بنابر این عدم تسلیم اظهارنامه و حساب سود وزیان در فرجه قانونی ، موجب محرومیت از معافیت مالیاتی مقرر ، برای همان سال عملکرد خواهد بود .
6-4. چنانچه مودی اظهارنامه مالیاتی مربوطه را در مهلت مقرر قانونی تسلیم نموده لیکن به دلایل دیگری درآمد مشمول مالیات وی از طریق علی‌الراس تشخیص شود ، بشرط داشتن سایر شرایط از معافیت مالیاتی مقرر بهره‌مند خواهد شد .
5. راجع به مقررات تبصره 1 ماده 138اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم نیز در صورت بروز هر یک از موارد مندرج در این تبصره ، علاوه بروصول معادل مبلغ معافیت‌های مالیاتی منظور شده ، موضوع متن ماده اخیر الذکر از تاریخ سررسید پرداخت آن مالیات‌ها ، جریمه مقرر در ماده 190 قانون مالیاتهای مستقیم به میزان 2/5 درصد به ازاء هرماه وصول خواهد شد .
6. سرمایه‌گذاری طرح پس از رسیدگی باید مورد تایید اداره امور مالیاتی یا حسابرس حسب مورد قرار گیرد .
7. چنانچه شرکت ، اجازه توسعه یا تکمیل یا ایجاد واحدهای صنعتی و معدنی موجود یا ایجاد واحد صنعتی و معدنی جدید را قبل از سال 1381 از وزارتخانه ذیربط اخذ نموده و اقدام به اندوخته کرده باشد موضوع تابع مقررات ماده 138و تبصره یک و دو قانون قبل از اصلاحیه اخیر بوده که در صورت دارا بودن سایر شرایط مشمول معافیت مالیاتی ماده مزبور خواهد بود .
عیسی شهسوار خجسته
© تمامی حقوق به موسسه حسابرسی آزمون پرداز ایران مشهود (حسابداران رسمی) تعلق دارد.